کاربرد مدل ریاضی در بررسی رسوب گذاری سد ساوه و مقایسه آن با داده های آبنگاری

احداث سد روی رودخانه¬ای که در آن مدت زمان طولانی جریان پایدار وجود داشته باعث تغییر رژیم جریان و ناپایداری آن می¬شود. جریان پایدار جریانی است که در آن بار کل رسوب وارد شده از مقطع بالادست کاملاً از مقطع پایین¬دست تخلیه شود و ترازهای بستر بدون تغییر ثابت بماند. مخزن، ظرفیت انتقال بالادست را کاهش می¬دهد و در پایین¬دست سد به واسطه راندمان تله¬اندازی مخزن، بار رسوب واقعی به کمتر از طرفیت انتقال آبراهه کاهش می¬یابد. بنابراین در هر دو ناحیه رژیم انتقال رسوب مختل می¬شود و آبراهه واکنش نشان می¬دهد به¬طوری¬که بالا آمدن بستر در بالادست مخزن و کف¬کنی در پایین¬دست آن رخ می¬دهد. این موضوع مدت¬هاست که مورد مطالعه¬ی متخصصین و مورفولوژیست¬های رودخانه بوده و تاکنون روش¬های مختلفی برای برآورد میزان انتقال رسوب به کار رفته است که غالباً نتایج حاصل از این روش¬ها تفاوت فاحشی با یکدیگر و مشاهدات صحرایی دارند. لذا در عمل باید برای حل یک مسئله از فرمول انتقال رسوبی استفاده نمود که اساس استخراج آنها با شرایط جریان و رسوب مسئله در دست بررسی هماهنگی داشته باشد و در صورت امکان برای حل یک مسئله بهتر است از چندین فرمول استفاده نمود و نتایج را با هم مقایسه کرد. سد ساوه در 25 کیلومتری جنوب¬غربی شهرستان ساوه احداث شده است. این سد بر اساس اهداف چند منظوره شامل تنظیم آب کشاورزی، کاهش خطرات سیل، تولید انرژی الکتریکی، اشتغال¬زایی و ایجاد مرکز گردشگری بر روی رودخانه قره¬چای با حوضه آبریز به وسعت 17800 کیلومتر¬مربع ساخته شده است. در این پژوهش رسوب¬گذاری سد ساوه ابتدا با روش¬های تجربی بررسی شده و سپس شبیه¬سازی رسوب-گذاری توسط مدل cche2d انجام شده و نتایج حاصل با آبنگاری انجام شده در سال 1386 مقایسه شده است. نتایج مقایسه دو روش تجربی با اطلاعات رسوب¬سنجی سال 1386 با توجه به پارامترهای آماری، نشان داد روش کاهش سطح بهتر از روش افزایش سطح جهت ارزیابی نحوه توزیع رسوب در مخزن سد ساوه عمل کرده است. هم¬چنین در فرآیند واسنجی در مدل cche2d، از توابع انتقال رسوب وو و همکاران، ایکرز و وایت اصلاح شده، انگلوند و هانسن اصلاح شده و sedtra استفاده شد که با توجه به میزان خطای هر تابع نسبت به خط¬القعر نشان داد رابطه¬ی وو و همکاران تطابق بهتری از نظر تغییرات خط¬القعر با نتایج هیدروگرافی داشته و به عنوان پارامترهای ورودی مورد استفاده قرار گرفتند.